WPROWADZENIE

Jeśli zapytasz osobę, która nie ma doświadczenia w sprawdzaniu autentyczności banknotów o to, jakie zabezpieczenia są w nich stosowane, najprawdopodobniej jako pierwsze zabezpieczenie wskaże znak wodny. To jedno z najbardziej znanych i łatwych do sprawdzenia zabezpieczeń dokumentów publicznych.

Czym jest znak wodny?

Znak wodny to zabezpieczenie uzyskiwane poprzez zróżnicowanie grubości włókien papieru podczas jego produkcji. Różna gęstość papieru powoduje powstanie obrazu – ciemniejsze obszary zawierają więcej włókien, a jaśniejsze mniej.

Znaki wodne należą do najstarszych zabezpieczeń stosowanych w banknotach i dokumentach podróży. Po raz pierwszy pojawiły się około 1282 roku, stworzone przez włoskich papierników z Fabriano. Początkowo służyły jako „znaki firmowe” producentów papieru. Proces tworzenia znaków wodnych został znacząco uproszczony po wynalezieniu siatki cylindrycznej (ang. dandy roll) przez Johna Marshalla w 1826 roku.

Różnorodne znaki wodne

Technologia znaków wodnych była przez wieki wykorzystywana do zabezpieczania dokumentów i wartościowych papierów, dlatego nie dziwi fakt, że dziś istnieje kilka rodzajów tych zabezpieczeń o różnym stopniu złożoności. Znaki wodne można sklasyfikować na podstawie ich umiejscowienia oraz tonacji papieru.

Ze względu na umiejscowienie:

• Ogólne (general): Obraz powtarzany w regularnych odstępach na całej powierzchni papieru, tworzący wzór.
• Lokalne (local): Obraz umieszczony w określonym miejscu.
• Cornerstone®: Składa się z równoległych, ukośnych linii znajdujących się w rogach banknotu. Został zaprojektowany specjalnie po to, aby fizycznie wzmacniać krawędzie banknotu lub strony dokumentu.

Znaki wodne lokalne oraz Cornerstone® są szeroko stosowane w produkcji banknotów. Znaki wodne ogólne są natomiast rzadko wykorzystywane w banknotach – częściej używa się ich do zabezpieczania kartek w paszportach.

Znaki wodne lokalne przedstawiają portrety, elementy lokalnej flory i fauny, nominały banknotów lub obiekty kultury.

Znak wodny Cornerstone® został po raz pierwszy użyty w 2003 roku i obecnie występuje w ponad 200 nominałach. Został zaprojektowany przez brytyjskiego producenta banknotów i papieru – firmę De La Rue.

Zgodnie z tonacją papieru, znaki wodne dzielimy na:

• Jednobarwne (single-tone): Składają się z ciemnych LUB jasnych elementów w porównaniu do ogólnego tonu papieru.
• Dwubarwne (duotone): Składają się zarówno z ciemnych, JAK I jasnych elementów w porównaniu do ogólnego tonu papieru.
• Wielotonowe (multitone): Zawierają ciemne i jasne elementy w porównaniu do ogólnego tonu papieru, które płynnie przechodzą jeden w drugi.
• Podkreślone (highlight / elektrodrukowane): Wyjątkowo jasny, wyraźny jednobarwny znak wodny z dobrze zaznaczonymi granicami.
• Złożone (combined): Łączą kilka rodzajów znaków wodnych.

Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak wyglądają znaki wodne na stronach z poliwęglanu, zajrzyj na  Building Trust with Plastic: 7 Noteworthy Security Features in Modern Passports and IDs

Jak sprawdzać znaki wodne?

Ponieważ znaki wodne należą do publicznych zabezpieczeń banknotów, można je zobaczyć bez użycia specjalistycznego sprzętu: stają się widoczne, gdy banknot zostanie podniesiony pod światło. Prosta weryfikacja banknotów możliwa jest więc do wykonania „nieuzbrojonym” okiem, jednak profesjonalne sprawdzanie autentyczności banknotów wymaga użycia specjalistycznych urządzeń kryminalistycznych wyposażonych w różne źródła światła.

Podczas weryfikacji autentyczności banknotu ekspert nie tylko sprawdza znak wodny w świetle przechodzącym, ale także musi rozpoznać metody fałszowania i zebrać dowody, jeśli znak wodny został sfałszowany.

Cechy autentycznego znaku wodnego:

• Wyraźnie widoczny w świetle przechodzącym i niemal niewidoczny (lub lekko widoczny) w świetle padającym
• Rozmyte granice obrazu, ponieważ zmiana grubości papieru następuje stopniowo (z wyjątkiem znaków typu „highlight”, które mają wyraźne granice)
• Brak fluorescencji w świetle UV
• Zmiana grubości papieru w miejscu, gdzie znajduje się znak wodny

Jeśli pojawiają się wątpliwości podczas obserwacji znaku wodnego w świetle przechodzącym, zaleca się obejrzenie banknotu w świetle ultrafioletowym (UV). Autentyczny znak wodny nie będzie fluorescencyjny w UV, choć może być lekko widoczny. W większości przypadków, jeśli znak wodny został podrobiony przy użyciu tuszu lub tłuszczu, będzie wykazywał fluorescencję w świetle UV.

Przeanalizujmy przykład: florin arubański wydany w 2019 roku. Uchwyciliśmy przednią stronę banknotu, aby pokazać, jak zmienia się obszar znaku wodnego w różnych źródłach światła.

W świetle białym padającym znak wodny jest lekko widoczny. W świetle białym przechodzącym obraz znaku wodnego staje się wyraźnie widoczny. Przy obserwacji pod różnymi kątami z użyciem ukośnych źródeł światła białego można zauważyć wypukłość obszaru znaku wodnego wynikającą ze zróżnicowanej gęstości włókien papieru.

Chociaż w świetle ultrafioletowym możemy dostrzec sylwetkę ptaka, jest ona widoczna z powodu grubszej warstwy włókien papierowych. Gdyby znak wodny był imitowany przy użyciu tuszu lub tłuszczu, mógłby wykazywać fluorescencję lub kontrastować z tłem w świetle UV. Użycie światła ultrafioletowego przechodzącego ułatwia ten proces, ponieważ umożliwia jednoczesną obserwację obrazu znaku wodnego i braku świecenia w świetle UV.

Profesjonalne narzędzia do sprawdzania znaków wodnych

Do szybkiej, a jednocześnie precyzyjnej weryfikacji autentyczności banknotów polecamy urządzenie Regula 4205D. Jest ono wyposażone w różne źródła światła (białe, ultrafioletowe i podczerwone) oraz powiększenie umożliwiające dokładne badanie zabezpieczeń banknotów, technik druku i wypukłości.

Dodatkowo urządzenie może być wyposażone w zintegrowaną bazę danych IRS Currency, która zawiera obrazy ponad 5000 banknotów — zarówno będących aktualnie w obiegu, jak i wycofanych. Obrazy te, wykonane w różnych źródłach światła, mogą służyć jako materiał porównawczy podczas badania banknotów i pomagać w wykrywaniu podejrzanych obszarów.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o zabezpieczeniach banknotów i metodach ich sprawdzania, zapisz się na naszego bloga.

Oryginalny tekst artykułu znajdziesz pod poniższym linkiem/The original text of the article can be found at the link:

https://regulaforensics.com/blog/banknote-security-features-watermarks/